20. yüzyılda doğum ve ölüm hızlarında görülen dramatik değişiklikler, 21. yüzyıl boyunca dünyanın yaşlanacağının bir göstergesi olarak algılanmaktadır. Günümüzde yaşlanan insan sayısı yılda 8 milyon artarken, 2030 yılında bu artışın yılda 24 milyona ulaşacağı öngörülmektedir.
Hastalıklar ve yeti yitimleri yaşlılarda diğer yaş gruplarına oranla çok daha ön plandadır ve bu nedenle yaşlı grubun gereksinimleri de 21. yüzyılda katlanarak artacaktır.
Yaşlılardaki süregen hastalıklar, yaşam kalitesinde bozulmaya ve ciddi boyutlara varan sağlık harcamalarına neden olarak ekonomik açıdan da ağır bir yük oluşturmaya devam etmektedir.
Hastalık ve yeti yitimi gibi risklerin yaşlı insanlarda belirgin bir artış göstermesine rağmen, sağlığın bozulması yaşlanmanın doğal bir sonucu değildir. Çoğu kronik hastalığa bağlı yeti kaybı ve ölüm koruyucu önlemlerle azaltılabilir. Bu aşamadaki en önemli kritik sorun yaşlıların sağlık gereksinimlerinin karşılanması konusunda yeterli bilgi birikiminin olmamasıdır.
Tüm dünyada yaşlanan nüfusun artışı göz önüne alınarak, değişmekte olan mortalite ve morbidite paternlerine göre sağlık hizmetleri ve bu bağlamda uzmanlık sonrası eğitim programları yeniden düzenlenmektedir.
Hekimlerin yaşlanan nüfusun gereksinimlerini en iyi şekilde karşılamak üzere eğitim almaları ve bu konularda üniversitelerde ve eğitim hastanelerinde hizmet veren, araştırmalar yapan ünitelerin oluşturulması için akademik kadrolara destek verilmesi gerekmektedir.
Geriatri bilgi tabanında konular klasik tıp uygulama dallarında olduğu gibi kolaylıkla tek bir organ veya dokunun yapı ve fonksiyonları ile sınırlandırılamaz; pek çok bilimin bilgi tabanını içermektedir. Dolayısı ile suni sınırlar yaratılmamalı, bilgi paylaşılmalı; yaşlı insanları ilgilendiren tıbbi bilgi tabanı yaşlı hasta bakımı ile uğraşan tüm uzmanlık dallarınca kullanılmalıdır.
Ülkemizde pek çok Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon (FTR) uzmanının sahip olduğu Ulusal Yeterlilik sertifikaları için hazırlanan müfredat kapsamındaki konular incelendiğinde veya herhangi bir FTR uzmanlık eğitimi veren kurumun eğitim programı gözden geçirildiğinde; Geriatri’nin son derece önemli bir yer kapsadığı ve hizmet sunulan yaş grubunun ağırlıklı olarak 65 ve üzeri olduğu dikkati çekmektedir.
Gerek yaşlanma ile görülme sıklığı artan kronik kas-iskelet sistemi, sinir sistemi, kalp ve damar sistemi, solunum sistemi hastalıklarının takibi ve rehabilitasyonu, gerek yaşlı hastanın değerlendirilmesi amacı ile geliştirilmiş özel ölçeklerin kullanılması, gerek en sık rastlanan hastalıkların ayırıcı tanısı ve etkin tedavisi, gerekse yaşlanmaya bağlı özürlülüğün önlenmesi gibi konularda FTR uzman hekimleri “yaşlı sağlığı” konusuna yadsınamaz katkılarda bulunmaktadırlar.
Göz önüne alınması gereken önemli bir diğer konu da, Rehabilitasyon Tıbbı kapsamında hastanın bütüncül bir yaklaşımla değerlendirilmesi; yetersizlik, özürlülük, engellilik gibi sorunların önlenmesi açısından FTR uzman hekimlerinin disiplinler arası koordinasyon ve rehabilitasyon ekibinin liderliği konularında gerekli eğitim ve beceri ile donatılmış olmalarıdır.
Yaşlı insanda yaşanabilecek sorunların üstesinden gelmek için iyi planlanmış kapsamlı sağlık hizmetlerine diğer bir ifade ile “geriatrik rehabilitasyon”a gereksinim vardır.
Geriatrik Rehabilitasyon Nedir?
Rehabilitasyon; hastalık, özürlülük ve sakatlık tedavisinde hastanın işlevsel durumunu en üst düzeye ulaştırmak için yapılan yeniden oluşturma çabalarına verilen isimdir. Geriatrik rehabilitasyon ise, yaşlıda organik kayba veya hastalığa bağlı gelişen işlevsel kötüleşmenin önlenmesi, geciktirilmesi, en aza indirilmesi veya tersine çevrilmesi amacı ile verilen hizmetlerin tamamıdır.